Öz
أضاف
النبي صلى الله عليه وسلم نظام الدبلوماسية العربية إلى الوظائف القانونية الدولية
من خلال الأنشطة الدبلوماسية مع الممثلين الإقليمين والعالمين. فقد كانت علاقات النبي
صلى الله عليه وسلم الدبلوماسية على مستوى العالمية والإقليمية في إطار مبدأ إعادة
بناء الأرض وخلق مجتمع مثالي يقوم على العدل والفضيلة، وبدلاً من استخدام القوة في
العلاقات الدبلوماسية اجتهد النبي صلى الله عليه وسلم من خلال الدبلوماسية
والتفاوض في تكوين مجتمع يمكن للناس العيش فيه بحرية، لذلك قامت هذه العلاقات على مبادئ
الأمن والاحترام والثقة المتبادلة. ومن يوم بعثته صلى الله عليه وسلم لم يترك فرصة
ولا مزيّة دبلوماسية في اتجاه هذا الهدف الأساسي والاستراتيجي إلا وتعامل بها في
مكة المكرمة التي هي أم القرى وهي المركز الديني والتجاري لقبائل المنطقة وأهلها.
والرسائل
الدبلوماسية التي راسل بها النبي صلى الله عليه وسلم ملوك وسلاطين البلاد بأسلوبها
ولغتها ومضمونها ما هي إلا دليل على أن الإسلام ليس دين عنف، وهي مستند حجة بالغة
على رد شبهة أن الإسلام انتشر بقوة الاحتلال والعنف والشدة، وهي أيضاً مستند
قانوني دولي يُزهق تلك الدعاوي التي لا أصل لها من الصحة.
عندما نقارن بين الرسائل المعدودة التي بعث بها
الرسول صلى الله عليه وسلم، وبين الوفود المتدفقة إلى المدينة المنورة من حيث
الكمية والكيفية نلاحظ أن انتشار الإسلام على الأرض كان على أساس الطلب وبيان
حقيقة الإسلام ورسالته ("أدعوك بدعاية الإسلام؛ أسلم تسلم" وهذه الكلمات
في ضمن رسائل دعوة النبي صلى الله عليه وسلم) ونرى في ذلك أن النبي صلى الله عليه
وسلم يدعو المخاطبين إلى مبدأ التوحيد وإلى الدخول تحت حماية وأمن الإسلام
العالمي.
احتفظ
النبي بمعايير التمثيل الدبلوماسي على مستوى عال في رسائل دعوته إلى الإسلام، واهتم
بمعايير أساسية مثل الصياغة والبنية المادية الجميلة والثقة بالنفس والمعلومات
الجغرافية من أجل تكوين المراسلات الدبلوماسية بشكل صحيح بين الدول.
في
مراسلاته الدبلوماسية، دعا النبي صلى الله عليه وسلم الممثلين الإقليميين
والعالميين إلى أن يصبحوا مسلمين من أجل تحقيق السعادة في الدنيا والآخرة، وحذر من
العواقب الوخيمة لاسترقاق الناس، وشدد على أن المسؤوليات الجنائية لمواطنيهم سيُسألون
عنها إذا لم يتحملوا المسؤولية. وبالرغم من أن كل رسالة من رسائل الدعوة إلى
الإسلام تختلف في صياغتها عن الأخرى، إلا أن فحواها واحد، فكل الرسائل تتحدث عن
دعوة الإسلام، وعن بناء تأسيس الأمن والسلام، والتأكيد على الوحدة الإنسانية،
والسلامة في الدنيا والآخرة.
محتوى
المراسلات الدبلوماسية وأسلوبها لم يكن دائما في نفس النمط، فقد دعا النبي صلى
الله عليه وسلم القادة العرب الإقليميين _الذين من الممكن أن يهاجموا الدولة
الإسلامية إن أتيحت لهم الفرصة_ إلى الإسلام بلغة دبلوماسية قاسية، في حين دعا
قادة الدولتين البيزنطية والساسانية ذات الأمر القانوني المعين إلى الإسلام بلغة
دبلوماسية ناعمة. وفي هذه المراسلات أخذ النبي صلى الله عليه وسلم في الاعتبار معتقدات
المخاطبين والأعراف الثقافية على المستويين العالمي والإقليمي. وشدد الرسول صلى الله
عليه وسلم على عبودية عيسى (عليه السلام) في التواصل الدبلوماسي مع الدول
النصرانية، واعتاد لغة دبلوماسية مختلفة عند مخاطبته للساسانيين الذين كانوا مجوساً،
فقد أكد النبي صلى الله عليه وسلم خصوصاً في مراسلاته الدبلوماسية مع الفرس الذين
يمجدون قاداتهم كثيراً أنه كان عبداً لله وحده مضمناً عبارته رسالة مفادها أنه لا
يمكن لأحد أن يكون عبداً للأخر.
مكّن
النبي صلى الله عليه وسلم علاقاته الدبلوماسية بوسائل كثيرة، وأوكل إلى رسوله
المبعوث مهمة تصحيح أفكار الأشخاص إذ هم الهدف النبوي الأساسي، وأبعد عن الممثلين
الإقليمين عقلية كونهم معاديين للدولة الإسلامية من خلال التأكيد على أنهم سيبقون
في السلطة إذا استجابوا. وبالإضافة إلى ذلك أظهر الرسول صلى الله عليه وسلم في
مراسلاته الدبلوماسية أن نبوته لم تكن إقليمية فحسب، بل أعلن أنه نبي أرسل للبشرية
جمعاء، لذلك فإن الدبلوماسيين المبعوثين من قبل النبي صلى الله عليه وسلم في
علاقاته مع الممثلين الإقليميين والعالميين، بالإضافة إلى كونهم يحملون الأخلاق
الحميدة، والسيرة الذاتية النظيفة، والشجاعة والصفات، واحترام الذت فهم أيضا مع كل
ذلك دعاة حقيقون إلى الإسلام يعلمون ما يقع على عاتقهم تجاه ذلك.
إن أفعال
النبي صلى الله عليه وسلم وتصرفاته وسياساته نموذج عال يقتدى به في كل جزئياته،
ومن ذلك علاقاته الدبلوماسية فهي تحمل جميع العناصر الدينية والأخلاقية. ومع
المعلوم أنه في العلاقات الدبلوماسية تُراعى الأسس القانونية مع الدينية
والأخلاقية والعرفية، ولكن في الدبلوماسية الإسلامية يراعى ذلك ما لم يخالف
التعاليم الدينية الإسلامية، فقد لوحظ أن بعض سلوكيات التمثيل الدبلوماسي مثل
الانحناء أمام رؤساء الدول التي تتعارض مع مبادئ الدين، على الرغم من أنها عرفية
في القانون الدولي، لم يتم تطبيقها في الدبلوماسية النبوية.
أضاف
النبي صلى الله عليه وسلم أساساً قانونياً جديداً في مفهوم قانون السفارة، الذي
فقد الخاصية القانونية على نطاق عالمي وإقليمي. فقد جهز النبي صلى الله عليه وسلم
جيش مؤتة للرد على الاعتداء على رسوله ومبعوثه الحارث بن عمير الأزدي التي
قتل من قبل إمارة الغساسنة التابعة لبيزنطة، وفي ذلك رد مباشر على انتهاك قانون
الحصانة الدبلوماسية، وبذلك أرسى النبي صلى الله عليه وسلم قانوناً جديداً في إطار
قوانين الدبلوماسية، إذ كان بعض السفراء يواجهون في الأماكن التي يُرسلون إليها
معاملات سيئة لا تمد بصلة إلى المفهوم الصحيح للمارسات الدبلوماسية، بحسب ما ورد في
المصادر التاريخية، فكانت غزوة مؤتة هي وثيقة ملموسة ورادعة دون أي مبالاة بقانون
السفراء في ذلك العهد.
قانون
الحصانة للسفير هو مبدأ مهم يحترم اليوم كما كان في الماضي، ومنذ تحكم المؤسسات
على الدبلوماسية في الغرب، يُعتبر انتهاك حصانة السفراء المبعوثين غير شرعي، وفي
الغرب تم وضع القواعد القانونية بما يخص الحصانة الدبلوماسية في فيينا عام (1961)
وفقا للمادة (31) من اتفاقية فيينا، وتم إعطاء السفراء صلاحيات واسعة جداً لأجل
ممارسة المهمة كاملة، وتم إعفاؤهم من أشياء كثيرة من أجل أداء واجباتهم، كما أنه يمكن
للبلد المضيف حجب الثقة عن الدبلوماسي الذي ينتهك القواعد، ولكن لا يمكنه محاكمته.
إن
الحصانة الدبلوماسية هي قاعدة قانونية تحددها اتفاقية فيينا، ولها تأثير سلبي على
العلاقات بين الدول بطرق عديدة، لأن إنشاء هذه القواعد قام بناء على الحصانة الدبلوماسية،
بينما تم تجاهل العناصر الدينية والأخلاقية، وهذه الفجوة القانونية أدت إلى أنشطة تجسسية
وإلى تجارة المخدرات وإلى غير ذلك من طرق وأساليب غير أخلاقية.
والواقع
أن هذه القوانين في إطار الحصانة الدبلوماسية تستدعي الكثير من الاهتمام وإعادة
النظر، إذ يمكن لبعض الدول استغلال هذه النقطة في سوء المعاملة، وتشير التقديرات
إلى أن البضائع غير القانونية مثل الأسلحة والمخدرات قد عبرت الحدود بهذه الطريقة
بسبب قانون حصانة السفراء. لذلك يمكننا الجزم بأن اتفاقية فيينا لعام (1961) تفتح
الباب أمام الدول ذات النوايا السيئة إلى تحقيق طموحات سيئة.
Anahtar Kelimeler
النبي صلى الله عليه وسلم السنة العلاقات الدولية الدبلوماسية الأسس الدبلوماسي
Kaynakça
- Abdulvehab el-Keyali v.dğr., el-Mevsu’âtu’s-siyase. 7cilt. Beyrut: Daru’l-Hüda, ts.
- Abdurrazzak, Ebu Bekir b. Hammam es-San’ani. el-Musannef. Thk. Habibu’r-Rahman el- Â’zamî. 12 cilt. Beyrut: Mektebetü’l-İslami, 1983.
- Ahmed b. Hanbel. Müsned. Thk. Şuayb Arnavudî, Adil Murşîd. 50 cilt. Lübnan: Müessesetü’r-Risale, 1999.
- Akgül, Muhittin. “Hz. Peygamber’in (sav) evlilikleri üzerine bir inceleme”, EKEV Akademi Dergisi, Sakarya l/4. (1999): 93-112.
- Aksar, Yusuf. Teoride ve uygulamada uluslararası hukuk. 2 cilt. İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2012.
- Alganer, Yalçın, Yılmaz, Çağlar. “Avrupa’da birlik ve bütünleşme hareketleri”. İstanbul: Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 23/2. (2007): 93-114.
- Ali b. el- Mutarrazî, Ebu’l-Feth Nasru’d-Din b. Âbdi’s-Seyyid. el-Muğrib fi tertîbi’l- mu’rib. Thk. Mahmud Fahurî, Abdu’l-Hamid Muhtar. 4 cilt. Halep: Mektebet-u Usabe b. Zeyd, 1979.
- Ali, Cevad. el-Mufassal fi tarihi’l-arap kable’l-İslam. 10 cilt. Bağdat: Menşuratu Şerif Radî, 1380/1958.
- Amal, Diylemi. et-Tanzimu’l-kanuni ed-düveli li’l-alakati’d-diplomasiyye. Cezayir: el-Mektebetü’l-Kanuniyye, 2012.
- Avcı, Casim. İslam Bizans ilişkileri. İstanbul: Kurtiş Matbaacılık, 2003.
- Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail. el-Camiu’l-müsnedü’s-sahihu’l-muhtasar min umuri Resulillahi ve sünenihi ve eyyamihi. Thk. Muhammed Zuheyr b. Basır. 9 cilt. Beyrut: Daru’t-Tevki’n-Necat, 2013.
- Dârekutnî, Ebu’l-Hasan Ali b. Ömer. es-Sünen. Thk. Şuayb Arnavudî v.dğr., 6 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2004.
- Ebu Âvane, Yakup b. İshak el-İsferainîT Müsnedü Ebi Âvane. Thk. Eymen b. Arif. 5 cilt. Beyrut: Daru’l- Ma’rife,1998.
- Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as es-Sicistanî. es-Sünen. Thk. Yasir Hasan v.dğr., Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2013.
- er-Reşdan Abdulfettah Ali, el-Musa, Muhammed Halil. Usulü’l-alakati’d-diplomasiyye ve’l-konsaliyye. Amman: Merkezü’l-İlmi li’d-Dirasati’s-Siyasiyye, 2005.
- Fesevî, Ebû Yusûf Yakub b. Süfyan. el-Ma’rifetu ve’t-tarîh. Thk. Halil Mensur. Beyrut: Dâru’l Kutubi’l-İlmiyye, 1999.
- Fetlavî, Süheyl Hüseyin. ed-Diplomasiyye’l-İslamiyye. Amman: Daru’s-Sakâfe, 2005.
- Goldstein Joshua S., Pevehouse, Jon C. Uluslararası ilişkiler. Çev: Haluk Özdemir. Ankara: BB101 Yayınları, 2015.
- Habeş, Muhammed. el-İslam ve’d-diplomasiyye kıraatün fi kıyami’l-diplomasiyye fi’l-İslam. Devha: Mektebetü’l-Arabi, ts.
- Halebî, Ali b. Burhaneddin. Siretü’l-Halebîyye. Thk. Ahmed Tu’me el-Halebî. 3 cilt. Beyrut: Daru’l-Ma’rife, 2012.
- Hamid, Ahmed. el-Canibu’s-siyasi fi hayati’r-Resûl. Kuveyt: Daru’l-Kalem, 1982.
- Hamidullah, Muhammed. Hz. Peygamber’in (sav) altı orijinal diplomatik mektubu. Çev: Mehmet Tazgan, İstanbul: Beyan Yayınları, 2013.
- Hamidullah, Muhammed. el-Vesaiku’s-Siyasiyye. Beyrut: Daru’n-Nefais, 1987.
- İbn Asâkir, Ebu’l-Kasım Ali b. Hasan b. Hibetullah b. Abdullah. Tarihu Medineti Dımeşk. Thk. Ömer b. Ğarame el-Amravî. 80 cilt. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1998.
- İbn Hacer, Ahmed b. Ali. el-İsâbe fî temyîzi’s-Sahâbe. Thk. Ebu Hacir Muhammed Said Besyûnî. 9 cilt. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, tsz.
- İbn Hibbân, Muhammed b. Hibban b. Ahmed Ebu Hatim et-Temîmi. es-Sahih. Thk. Şuâyb Arnavudî. 18 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1993.
- İbn Hişâm, Ebu Muhammed Abdulmelik bin Hişam el-Himyeriy. es-Siretü'n-Nebeviyye. Thk. Mustafa es-Sekâ, İbrahim Ebyarî, Abdu’l-Hafiz Şelebî. Beyrut: Daru İbni Kesir, 2005.
- İbn Hudeyd, Ebu Abdillah Muhammed b. Ali b. Ahmed. el-Misbahu’l-mudiyy fi küttabi’n-nebiyyi’l-ümmî ve resûlihi ile mülüki’l-erdî min arabîyyin ve acemîy. Thk. Muhammed Âzimuddin. 2 cilt. Beyrut: Alemu’l-Kütüb, 1985.
- İbn İshâk, Muhammed b. İshak b. Yasar. es-Siretu’n-Nebeviyye li İbn İshâk. Thk. Ahmet Ferid. 2 cilt. Beyrut: Daru’l- Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
- İbn Kayyim el-Cevzîyye, Şemsuddin ebi Abdillah Muhammed b. Bekr. Zadu’l-meâd fi hedyi hayri’l-ibad. Thk. Şuayb Arnavudî. 6 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1998.
- İbn Kesîr, Ebu’l-Feda İsmail b. Ömer b. Kesîr ed-Dimeşkî. es-Siretü’n-Nebeviyye. Thk. Mustafa Abdulvahid. 4 cilt. Beyrut: Daru’l-Ma’rife, 1971.
- İbn Kuteybe, Ebu Muhammed Abdullah b. Müslim. el-Meârif li ibn Kuteybe. Thk. Servet Ukkaşe, Kahire: Daru’l-Me’arif, ts.
- İbn Sa’d, Muhammed b. Sa’d b. Muni’ Ebu Abdillah el-Basri el-Haşimi. et-Tabakâtu’l-kübrâ. Thk. Muhammed Abdu’l-Kadir Ata. 9 cilt. Beyrut: Daru’l-Kitabi’l-İlmiyye, 2012.
- İbn’ül-Ferra, Ebu Ali Hüseyin b. Muhammed, Rüsül’ül- mülük ve men yesluhu li’r-Risaleti ve’s-sifare, thk. Salahu’d-Din el-Muneccîd, Beyrut: Daru’l-Kitabi’l-Cedîd, 1993.
- İskit, Temel. Diplomasi tarihi, teorisi, kurumları ve uygulaması. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2018.
- Kādî İyâz, Ebu’l-Fazl. eş-Şifa bi’t-te’rifi hukuki Mustafa. Beyrut: Daru Kutübi’l- İlmiyye, 2012.
- Kandahlevî. Muhammed Yusuf, Hayatu’s-Sahabe. thk. Beşşar Âvvad, 5 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1999.
- Kara, Şinasi. Uluslararası Politika. İstanbul: Met/Er Matbaası, 1989.
- Kelâî’, Ebu’r- Rabî, Süleyman b. el-Kelaî el-Endülüsî. el-İktifâ bima tazammenehu min meğazî Resûlillah ve’s-delâsetü’l-hulafa. Thk. Muhammed Kemaluddin Îzzuddin Ali. 4 cilt. Beyrut: Alemü’l-Kûtub, 1997.
- Kettânî, Muhammed Abdu’l-Hay. Hz. Peygamber’in (sav) yönetimi, et-Teratibu’l-idariyye. Çev: Ahmet Özel. İstanbul: İz Yayıncılık, 2003.
- Kettânî, Muhammed Abdu’l-Hay. Nizamu’l- Hukumeti’n-Nebeviyyeti (et-Teratibu’l-İdariyye) 2 cilt. Beyrut: Şirketu Dari’l-Erkam b. Erkam, 1952.
- Kocalar, Ali Osman, Demirkaya, Hilmi. “Coğrafya Öğrenmek Niçin Önemlidir? Lise Öğrencilerinin Algıları”. Doğu Coğrafya Dergisi, Erzurum, 19/32: (2014): 123-144.
- Mustafa, İbrahim, Abdulkadir, Hamid, Zeyyad, Ahmed Hasan, Neccar, Muhammed Ali. el-Mu’cemu’l-vasit. 2 cilt. Kahire: Daru’d-De’va, 1972.
- Müslim, Ebu’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccac el-Kuşeyrî en-Neysaburî. Sahih-u Müslim. Thk. Muhammed Fuat Abdulbakî. Beyrut: Daru’l-Kitabi’l-İlmiyye, 1991.
- Paul R. Vıottı, Mark V. Kauppı. Uluslararası ilişkiler ve dünya siyaseti. Çev: Ayşe Ozbay Erozan. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2017.
- Rağıb el-Isfahanî, Ebu’l-Kasım Hiseyin b. Muhammed. el-Müfredat fi ğarîbi’l-Kur’an. Thk. Muhammed Halil. Beyrut: Daru’l-Ma’rife, 2010.
- Reece, Barry L., Reece, Monnıque. Etkili insan ilişkileri, bireylerarası ve örgütsel uygulamalar. Çev: Burcu Ural. Gençlik ve Spor Bakanlığı. Ankara: Elma Teknik Basım Matbaacılık, 2018.
- Süheylî, Ebu’l- Kasım Abdu’r-Rahman b. Abdullah b. Ahhmed b Ebi’l-Hasan es-Süheyli. Ravzu’l-unf fi tefsiri’s-sireti’n- Nebeviyyeti li İbn Hişâm. Thk. Abdullah el-Minşavî. 4 cilt. Kahire: Daru’l- Hadis, 2008.
- Şetâ, Ahmed Abdulvenîs. el-Usulu’l-âmme li’l-alakati’d-düveliyye fi’l-islam vakte’s-silm. Kahire: Ma’hedü’l-Alemi li’l-Fikri’l-İslamî, 1996.
- Şîrazî, Seyyid Muhammed Hüseyn. Fıkhu’l-Âvleme. Beyrut: Müessesetu’l- Mücteba, 2002.
- Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir. Tarihu’t-Taberî tarihu’r-rusul ve’l-müluk. Thk. Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahim. 11 cilt. Kahire: Daru’l-Mearif, 1968.
- Taştûşî, Hayıl Abdd’ül-Mevla. Mukaddimetü fi’l-alakatid’devliye. Yermük: Daru’l-Kindî, 2010.
- Teberânî, Süleyman b. Ahmet. Mu’cemu’l-kebir. Thk. Abdu’l-Mecid es-Selefî. 25 cilt. Kahire: Mektebet-u İbn-i Teymiye, 1983.
- Tirmizî, Ebu İsa. Sünenü’t-Tirmizî. Thk. Ahmed Muhammed Şakir, Muhammed Fuad Abdulbakî. 5 cilt. Beyrut: Daru İhyai’t-Türasi’l-Ârabiyye, 1977.
- Topcuoglu, Ali Aslan, “Günümüz Uluslararası Hukuk İle Mukayeseli Hz. Peygamber Döneminde Diplomatik Dokunulmazlıklar”, Ekev Akademi Dergisi, Erzurum 12/37. 2008: 163-176.
- Vakidî, Ebu Abdullah Muhammed b. Ömer bi Vakidî. el-Meğazi. Thk. Marsden Cones. Beyrut: A’lemü’l-Kütüb, 2006.
- Ya’kûbî, Ahmed b. Ebi Ya’kub b. Ca’fer b. Vehb. Tarihu’l-Ya’kûbî. Thk. Abdu’l-Emir. 2 cilt. Beyrut: Daru kütübi’l-İlmiyye, 2010.
- Yaman, Ahmet. İslam Hukukunda Uluslararası İlişkiler. Ankara: Fecr Yay., 1998.
- Yusuf Has Hacip. Kutadgu Bilig. Haz. Yaşar Çağbayır. Ankara: TDV Yayınları, 2015.
- Zebidî, Muhammed b. Muhammed b. Abdu’r-Razzak el-Hüseynî. Tâcu’l-Ârus min cevahiri’l- kamus. Thk: Mecmua’. 40 cilt. Riyad: Daru’l- Hidaye, 2000.
Öz
Uluslararası ilişkilerde hukukun üstünlüğü esas alınarak diplomasi
ve müzakere yoluyla sorunlara çözüm bulma, dünyamızın güvenliği için
vazgeçilmez bir olgudur. Dolayısıyla yerkürede adil ve kalıcı bir barışın
sağlanması için uluslararası aktörlerin art niyet taşımadan dürüst olmaları
gerekmektedir. Diplomatik faaliyetlerde karşı taraf, menfi tavırlar sergilediği
hâlde Hz. Peygamber’in (sav) ilkelerinden vazgeçmediği, hiçbir diplomatı kötü
muameleye tabi tutmadığı ve elçiye zeval yoktur ilkesini hukuki bir zemine
yerleştirdiği anlaşılmıştır.
Bu çalışmada yapılan tespit ve varılan sonuçlarla Hz. Peygamber’in
(sav) diplomatik faaliyetlerinin insani diyalog, erdemlilik, mazlumları himaye
etme, dostluk kurma, barışçıl olma ve ihsan gibi erdemli ilkeler çerçevesinde
gerçekleştiği görülmüştür. Nitekim Hz. Peygamber risaletin ilk dönemlerinden
itibaren bölge insanları için dini ve ticari bir merkez olan Mekke’nin bütün
diplomatik kanallarını bu hedef için kullanmıştır.
Bu çalışmayla Hz. Peygamber’in (sav) İslam’a davet
mektuplarında diplomatik temsil kriterlerini üst düzeyde tuttuğu,
devletlerarası diplomatik mesajların doğru bir şekilde anlaşılabilmesi için
diplomatlarda diksiyon, güzel fiziki yapı, öz güven, coğrafi bilgi gibi temel
kriterler aradığı ortaya çıkmıştır. Ayrıca Hz. Peygamber’in (sav) diplomatik
yazışmalarda küresel ve bölgesel aktörleri dünyada ve ahirette saadete
ulaşabilmeleri için Müslüman olmaya davet ettiği, insanları kendilerine kul
etmenin kötü sonuçları hususunda uyardığı anlaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Hz. Peygamber (s.a.s.) Sünnet Dış İlişkiler Diplomasi Diplomatik İlkeler
Kaynakça
- Abdulvehab el-Keyali v.dğr., el-Mevsu’âtu’s-siyase. 7cilt. Beyrut: Daru’l-Hüda, ts.
- Abdurrazzak, Ebu Bekir b. Hammam es-San’ani. el-Musannef. Thk. Habibu’r-Rahman el- Â’zamî. 12 cilt. Beyrut: Mektebetü’l-İslami, 1983.
- Ahmed b. Hanbel. Müsned. Thk. Şuayb Arnavudî, Adil Murşîd. 50 cilt. Lübnan: Müessesetü’r-Risale, 1999.
- Akgül, Muhittin. “Hz. Peygamber’in (sav) evlilikleri üzerine bir inceleme”, EKEV Akademi Dergisi, Sakarya l/4. (1999): 93-112.
- Aksar, Yusuf. Teoride ve uygulamada uluslararası hukuk. 2 cilt. İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2012.
- Alganer, Yalçın, Yılmaz, Çağlar. “Avrupa’da birlik ve bütünleşme hareketleri”. İstanbul: Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 23/2. (2007): 93-114.
- Ali b. el- Mutarrazî, Ebu’l-Feth Nasru’d-Din b. Âbdi’s-Seyyid. el-Muğrib fi tertîbi’l- mu’rib. Thk. Mahmud Fahurî, Abdu’l-Hamid Muhtar. 4 cilt. Halep: Mektebet-u Usabe b. Zeyd, 1979.
- Ali, Cevad. el-Mufassal fi tarihi’l-arap kable’l-İslam. 10 cilt. Bağdat: Menşuratu Şerif Radî, 1380/1958.
- Amal, Diylemi. et-Tanzimu’l-kanuni ed-düveli li’l-alakati’d-diplomasiyye. Cezayir: el-Mektebetü’l-Kanuniyye, 2012.
- Avcı, Casim. İslam Bizans ilişkileri. İstanbul: Kurtiş Matbaacılık, 2003.
- Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail. el-Camiu’l-müsnedü’s-sahihu’l-muhtasar min umuri Resulillahi ve sünenihi ve eyyamihi. Thk. Muhammed Zuheyr b. Basır. 9 cilt. Beyrut: Daru’t-Tevki’n-Necat, 2013.
- Dârekutnî, Ebu’l-Hasan Ali b. Ömer. es-Sünen. Thk. Şuayb Arnavudî v.dğr., 6 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2004.
- Ebu Âvane, Yakup b. İshak el-İsferainîT Müsnedü Ebi Âvane. Thk. Eymen b. Arif. 5 cilt. Beyrut: Daru’l- Ma’rife,1998.
- Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as es-Sicistanî. es-Sünen. Thk. Yasir Hasan v.dğr., Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2013.
- er-Reşdan Abdulfettah Ali, el-Musa, Muhammed Halil. Usulü’l-alakati’d-diplomasiyye ve’l-konsaliyye. Amman: Merkezü’l-İlmi li’d-Dirasati’s-Siyasiyye, 2005.
- Fesevî, Ebû Yusûf Yakub b. Süfyan. el-Ma’rifetu ve’t-tarîh. Thk. Halil Mensur. Beyrut: Dâru’l Kutubi’l-İlmiyye, 1999.
- Fetlavî, Süheyl Hüseyin. ed-Diplomasiyye’l-İslamiyye. Amman: Daru’s-Sakâfe, 2005.
- Goldstein Joshua S., Pevehouse, Jon C. Uluslararası ilişkiler. Çev: Haluk Özdemir. Ankara: BB101 Yayınları, 2015.
- Habeş, Muhammed. el-İslam ve’d-diplomasiyye kıraatün fi kıyami’l-diplomasiyye fi’l-İslam. Devha: Mektebetü’l-Arabi, ts.
- Halebî, Ali b. Burhaneddin. Siretü’l-Halebîyye. Thk. Ahmed Tu’me el-Halebî. 3 cilt. Beyrut: Daru’l-Ma’rife, 2012.
- Hamid, Ahmed. el-Canibu’s-siyasi fi hayati’r-Resûl. Kuveyt: Daru’l-Kalem, 1982.
- Hamidullah, Muhammed. Hz. Peygamber’in (sav) altı orijinal diplomatik mektubu. Çev: Mehmet Tazgan, İstanbul: Beyan Yayınları, 2013.
- Hamidullah, Muhammed. el-Vesaiku’s-Siyasiyye. Beyrut: Daru’n-Nefais, 1987.
- İbn Asâkir, Ebu’l-Kasım Ali b. Hasan b. Hibetullah b. Abdullah. Tarihu Medineti Dımeşk. Thk. Ömer b. Ğarame el-Amravî. 80 cilt. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1998.
- İbn Hacer, Ahmed b. Ali. el-İsâbe fî temyîzi’s-Sahâbe. Thk. Ebu Hacir Muhammed Said Besyûnî. 9 cilt. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, tsz.
- İbn Hibbân, Muhammed b. Hibban b. Ahmed Ebu Hatim et-Temîmi. es-Sahih. Thk. Şuâyb Arnavudî. 18 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1993.
- İbn Hişâm, Ebu Muhammed Abdulmelik bin Hişam el-Himyeriy. es-Siretü'n-Nebeviyye. Thk. Mustafa es-Sekâ, İbrahim Ebyarî, Abdu’l-Hafiz Şelebî. Beyrut: Daru İbni Kesir, 2005.
- İbn Hudeyd, Ebu Abdillah Muhammed b. Ali b. Ahmed. el-Misbahu’l-mudiyy fi küttabi’n-nebiyyi’l-ümmî ve resûlihi ile mülüki’l-erdî min arabîyyin ve acemîy. Thk. Muhammed Âzimuddin. 2 cilt. Beyrut: Alemu’l-Kütüb, 1985.
- İbn İshâk, Muhammed b. İshak b. Yasar. es-Siretu’n-Nebeviyye li İbn İshâk. Thk. Ahmet Ferid. 2 cilt. Beyrut: Daru’l- Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
- İbn Kayyim el-Cevzîyye, Şemsuddin ebi Abdillah Muhammed b. Bekr. Zadu’l-meâd fi hedyi hayri’l-ibad. Thk. Şuayb Arnavudî. 6 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1998.
- İbn Kesîr, Ebu’l-Feda İsmail b. Ömer b. Kesîr ed-Dimeşkî. es-Siretü’n-Nebeviyye. Thk. Mustafa Abdulvahid. 4 cilt. Beyrut: Daru’l-Ma’rife, 1971.
- İbn Kuteybe, Ebu Muhammed Abdullah b. Müslim. el-Meârif li ibn Kuteybe. Thk. Servet Ukkaşe, Kahire: Daru’l-Me’arif, ts.
- İbn Sa’d, Muhammed b. Sa’d b. Muni’ Ebu Abdillah el-Basri el-Haşimi. et-Tabakâtu’l-kübrâ. Thk. Muhammed Abdu’l-Kadir Ata. 9 cilt. Beyrut: Daru’l-Kitabi’l-İlmiyye, 2012.
- İbn’ül-Ferra, Ebu Ali Hüseyin b. Muhammed, Rüsül’ül- mülük ve men yesluhu li’r-Risaleti ve’s-sifare, thk. Salahu’d-Din el-Muneccîd, Beyrut: Daru’l-Kitabi’l-Cedîd, 1993.
- İskit, Temel. Diplomasi tarihi, teorisi, kurumları ve uygulaması. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2018.
- Kādî İyâz, Ebu’l-Fazl. eş-Şifa bi’t-te’rifi hukuki Mustafa. Beyrut: Daru Kutübi’l- İlmiyye, 2012.
- Kandahlevî. Muhammed Yusuf, Hayatu’s-Sahabe. thk. Beşşar Âvvad, 5 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1999.
- Kara, Şinasi. Uluslararası Politika. İstanbul: Met/Er Matbaası, 1989.
- Kelâî’, Ebu’r- Rabî, Süleyman b. el-Kelaî el-Endülüsî. el-İktifâ bima tazammenehu min meğazî Resûlillah ve’s-delâsetü’l-hulafa. Thk. Muhammed Kemaluddin Îzzuddin Ali. 4 cilt. Beyrut: Alemü’l-Kûtub, 1997.
- Kettânî, Muhammed Abdu’l-Hay. Hz. Peygamber’in (sav) yönetimi, et-Teratibu’l-idariyye. Çev: Ahmet Özel. İstanbul: İz Yayıncılık, 2003.
- Kettânî, Muhammed Abdu’l-Hay. Nizamu’l- Hukumeti’n-Nebeviyyeti (et-Teratibu’l-İdariyye) 2 cilt. Beyrut: Şirketu Dari’l-Erkam b. Erkam, 1952.
- Kocalar, Ali Osman, Demirkaya, Hilmi. “Coğrafya Öğrenmek Niçin Önemlidir? Lise Öğrencilerinin Algıları”. Doğu Coğrafya Dergisi, Erzurum, 19/32: (2014): 123-144.
- Mustafa, İbrahim, Abdulkadir, Hamid, Zeyyad, Ahmed Hasan, Neccar, Muhammed Ali. el-Mu’cemu’l-vasit. 2 cilt. Kahire: Daru’d-De’va, 1972.
- Müslim, Ebu’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccac el-Kuşeyrî en-Neysaburî. Sahih-u Müslim. Thk. Muhammed Fuat Abdulbakî. Beyrut: Daru’l-Kitabi’l-İlmiyye, 1991.
- Paul R. Vıottı, Mark V. Kauppı. Uluslararası ilişkiler ve dünya siyaseti. Çev: Ayşe Ozbay Erozan. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2017.
- Rağıb el-Isfahanî, Ebu’l-Kasım Hiseyin b. Muhammed. el-Müfredat fi ğarîbi’l-Kur’an. Thk. Muhammed Halil. Beyrut: Daru’l-Ma’rife, 2010.
- Reece, Barry L., Reece, Monnıque. Etkili insan ilişkileri, bireylerarası ve örgütsel uygulamalar. Çev: Burcu Ural. Gençlik ve Spor Bakanlığı. Ankara: Elma Teknik Basım Matbaacılık, 2018.
- Süheylî, Ebu’l- Kasım Abdu’r-Rahman b. Abdullah b. Ahhmed b Ebi’l-Hasan es-Süheyli. Ravzu’l-unf fi tefsiri’s-sireti’n- Nebeviyyeti li İbn Hişâm. Thk. Abdullah el-Minşavî. 4 cilt. Kahire: Daru’l- Hadis, 2008.
- Şetâ, Ahmed Abdulvenîs. el-Usulu’l-âmme li’l-alakati’d-düveliyye fi’l-islam vakte’s-silm. Kahire: Ma’hedü’l-Alemi li’l-Fikri’l-İslamî, 1996.
- Şîrazî, Seyyid Muhammed Hüseyn. Fıkhu’l-Âvleme. Beyrut: Müessesetu’l- Mücteba, 2002.
- Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir. Tarihu’t-Taberî tarihu’r-rusul ve’l-müluk. Thk. Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahim. 11 cilt. Kahire: Daru’l-Mearif, 1968.
- Taştûşî, Hayıl Abdd’ül-Mevla. Mukaddimetü fi’l-alakatid’devliye. Yermük: Daru’l-Kindî, 2010.
- Teberânî, Süleyman b. Ahmet. Mu’cemu’l-kebir. Thk. Abdu’l-Mecid es-Selefî. 25 cilt. Kahire: Mektebet-u İbn-i Teymiye, 1983.
- Tirmizî, Ebu İsa. Sünenü’t-Tirmizî. Thk. Ahmed Muhammed Şakir, Muhammed Fuad Abdulbakî. 5 cilt. Beyrut: Daru İhyai’t-Türasi’l-Ârabiyye, 1977.
- Topcuoglu, Ali Aslan, “Günümüz Uluslararası Hukuk İle Mukayeseli Hz. Peygamber Döneminde Diplomatik Dokunulmazlıklar”, Ekev Akademi Dergisi, Erzurum 12/37. 2008: 163-176.
- Vakidî, Ebu Abdullah Muhammed b. Ömer bi Vakidî. el-Meğazi. Thk. Marsden Cones. Beyrut: A’lemü’l-Kütüb, 2006.
- Ya’kûbî, Ahmed b. Ebi Ya’kub b. Ca’fer b. Vehb. Tarihu’l-Ya’kûbî. Thk. Abdu’l-Emir. 2 cilt. Beyrut: Daru kütübi’l-İlmiyye, 2010.
- Yaman, Ahmet. İslam Hukukunda Uluslararası İlişkiler. Ankara: Fecr Yay., 1998.
- Yusuf Has Hacip. Kutadgu Bilig. Haz. Yaşar Çağbayır. Ankara: TDV Yayınları, 2015.
- Zebidî, Muhammed b. Muhammed b. Abdu’r-Razzak el-Hüseynî. Tâcu’l-Ârus min cevahiri’l- kamus. Thk: Mecmua’. 40 cilt. Riyad: Daru’l- Hidaye, 2000.
Öz
Finding solutions to problems through
diplomacy and negotiation in international relations on the basis of the rule
of law, is an indispensable fact for the security of our world. Therefore, in
order to ensure a universal, fair and lasting peace in the world, international
actors need to be honest without any arrière-pensée. It was understood that Prophet
Muhammad (Peace Be upon Him) did not give up the principles, not mistreated any
diplomat on the diplomatic activities and implemented the principle of ‘do not
kill the messenger’ even when the other party displayed negative attitudes.
According to the findings and conclusions
of this study, the diplomatic activities of the Prophet Muhammad (PBuH) were
realized within the framework of virtuous principles such as humanitarian
dialogue, virtue, patronage of the oppressed, establishing friendship, being
peaceful and beneficence .As a matter of fact, the Prophet Muhammad (PBuH) used
all the diplomatic channels of Mecca, which had been a religious and commercial
center for the people of the region since the first years of Islam.
In this study, it was revealed that the Prophet
Muhammad implemented the criteria of diplomatic representation at the highest
level in the letters of invitation to Islam, and in assigning diplomats to
other countries he looked for basic criteria such as diction, beautiful
physical structure, self-confidence and geographical information. In addition,
it was understood in the diplomatic correspondence that the Prophet Muhammad
invited the global and regional actors to become Muslims in order to attain
happiness in the world and the hereafter and he warned people of the bad
consequences of turning humans into slaves.
Anahtar Kelimeler
Prophet Muhammad Sunnah Foreign Relations Diplomacy Diplomatic Principles
Kaynakça
- Abdulvehab el-Keyali v.dğr., el-Mevsu’âtu’s-siyase. 7cilt. Beyrut: Daru’l-Hüda, ts.
- Abdurrazzak, Ebu Bekir b. Hammam es-San’ani. el-Musannef. Thk. Habibu’r-Rahman el- Â’zamî. 12 cilt. Beyrut: Mektebetü’l-İslami, 1983.
- Ahmed b. Hanbel. Müsned. Thk. Şuayb Arnavudî, Adil Murşîd. 50 cilt. Lübnan: Müessesetü’r-Risale, 1999.
- Akgül, Muhittin. “Hz. Peygamber’in (sav) evlilikleri üzerine bir inceleme”, EKEV Akademi Dergisi, Sakarya l/4. (1999): 93-112.
- Aksar, Yusuf. Teoride ve uygulamada uluslararası hukuk. 2 cilt. İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2012.
- Alganer, Yalçın, Yılmaz, Çağlar. “Avrupa’da birlik ve bütünleşme hareketleri”. İstanbul: Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 23/2. (2007): 93-114.
- Ali b. el- Mutarrazî, Ebu’l-Feth Nasru’d-Din b. Âbdi’s-Seyyid. el-Muğrib fi tertîbi’l- mu’rib. Thk. Mahmud Fahurî, Abdu’l-Hamid Muhtar. 4 cilt. Halep: Mektebet-u Usabe b. Zeyd, 1979.
- Ali, Cevad. el-Mufassal fi tarihi’l-arap kable’l-İslam. 10 cilt. Bağdat: Menşuratu Şerif Radî, 1380/1958.
- Amal, Diylemi. et-Tanzimu’l-kanuni ed-düveli li’l-alakati’d-diplomasiyye. Cezayir: el-Mektebetü’l-Kanuniyye, 2012.
- Avcı, Casim. İslam Bizans ilişkileri. İstanbul: Kurtiş Matbaacılık, 2003.
- Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail. el-Camiu’l-müsnedü’s-sahihu’l-muhtasar min umuri Resulillahi ve sünenihi ve eyyamihi. Thk. Muhammed Zuheyr b. Basır. 9 cilt. Beyrut: Daru’t-Tevki’n-Necat, 2013.
- Dârekutnî, Ebu’l-Hasan Ali b. Ömer. es-Sünen. Thk. Şuayb Arnavudî v.dğr., 6 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2004.
- Ebu Âvane, Yakup b. İshak el-İsferainîT Müsnedü Ebi Âvane. Thk. Eymen b. Arif. 5 cilt. Beyrut: Daru’l- Ma’rife,1998.
- Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as es-Sicistanî. es-Sünen. Thk. Yasir Hasan v.dğr., Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2013.
- er-Reşdan Abdulfettah Ali, el-Musa, Muhammed Halil. Usulü’l-alakati’d-diplomasiyye ve’l-konsaliyye. Amman: Merkezü’l-İlmi li’d-Dirasati’s-Siyasiyye, 2005.
- Fesevî, Ebû Yusûf Yakub b. Süfyan. el-Ma’rifetu ve’t-tarîh. Thk. Halil Mensur. Beyrut: Dâru’l Kutubi’l-İlmiyye, 1999.
- Fetlavî, Süheyl Hüseyin. ed-Diplomasiyye’l-İslamiyye. Amman: Daru’s-Sakâfe, 2005.
- Goldstein Joshua S., Pevehouse, Jon C. Uluslararası ilişkiler. Çev: Haluk Özdemir. Ankara: BB101 Yayınları, 2015.
- Habeş, Muhammed. el-İslam ve’d-diplomasiyye kıraatün fi kıyami’l-diplomasiyye fi’l-İslam. Devha: Mektebetü’l-Arabi, ts.
- Halebî, Ali b. Burhaneddin. Siretü’l-Halebîyye. Thk. Ahmed Tu’me el-Halebî. 3 cilt. Beyrut: Daru’l-Ma’rife, 2012.
- Hamid, Ahmed. el-Canibu’s-siyasi fi hayati’r-Resûl. Kuveyt: Daru’l-Kalem, 1982.
- Hamidullah, Muhammed. Hz. Peygamber’in (sav) altı orijinal diplomatik mektubu. Çev: Mehmet Tazgan, İstanbul: Beyan Yayınları, 2013.
- Hamidullah, Muhammed. el-Vesaiku’s-Siyasiyye. Beyrut: Daru’n-Nefais, 1987.
- İbn Asâkir, Ebu’l-Kasım Ali b. Hasan b. Hibetullah b. Abdullah. Tarihu Medineti Dımeşk. Thk. Ömer b. Ğarame el-Amravî. 80 cilt. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1998.
- İbn Hacer, Ahmed b. Ali. el-İsâbe fî temyîzi’s-Sahâbe. Thk. Ebu Hacir Muhammed Said Besyûnî. 9 cilt. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, tsz.
- İbn Hibbân, Muhammed b. Hibban b. Ahmed Ebu Hatim et-Temîmi. es-Sahih. Thk. Şuâyb Arnavudî. 18 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1993.
- İbn Hişâm, Ebu Muhammed Abdulmelik bin Hişam el-Himyeriy. es-Siretü'n-Nebeviyye. Thk. Mustafa es-Sekâ, İbrahim Ebyarî, Abdu’l-Hafiz Şelebî. Beyrut: Daru İbni Kesir, 2005.
- İbn Hudeyd, Ebu Abdillah Muhammed b. Ali b. Ahmed. el-Misbahu’l-mudiyy fi küttabi’n-nebiyyi’l-ümmî ve resûlihi ile mülüki’l-erdî min arabîyyin ve acemîy. Thk. Muhammed Âzimuddin. 2 cilt. Beyrut: Alemu’l-Kütüb, 1985.
- İbn İshâk, Muhammed b. İshak b. Yasar. es-Siretu’n-Nebeviyye li İbn İshâk. Thk. Ahmet Ferid. 2 cilt. Beyrut: Daru’l- Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
- İbn Kayyim el-Cevzîyye, Şemsuddin ebi Abdillah Muhammed b. Bekr. Zadu’l-meâd fi hedyi hayri’l-ibad. Thk. Şuayb Arnavudî. 6 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1998.
- İbn Kesîr, Ebu’l-Feda İsmail b. Ömer b. Kesîr ed-Dimeşkî. es-Siretü’n-Nebeviyye. Thk. Mustafa Abdulvahid. 4 cilt. Beyrut: Daru’l-Ma’rife, 1971.
- İbn Kuteybe, Ebu Muhammed Abdullah b. Müslim. el-Meârif li ibn Kuteybe. Thk. Servet Ukkaşe, Kahire: Daru’l-Me’arif, ts.
- İbn Sa’d, Muhammed b. Sa’d b. Muni’ Ebu Abdillah el-Basri el-Haşimi. et-Tabakâtu’l-kübrâ. Thk. Muhammed Abdu’l-Kadir Ata. 9 cilt. Beyrut: Daru’l-Kitabi’l-İlmiyye, 2012.
- İbn’ül-Ferra, Ebu Ali Hüseyin b. Muhammed, Rüsül’ül- mülük ve men yesluhu li’r-Risaleti ve’s-sifare, thk. Salahu’d-Din el-Muneccîd, Beyrut: Daru’l-Kitabi’l-Cedîd, 1993.
- İskit, Temel. Diplomasi tarihi, teorisi, kurumları ve uygulaması. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2018.
- Kādî İyâz, Ebu’l-Fazl. eş-Şifa bi’t-te’rifi hukuki Mustafa. Beyrut: Daru Kutübi’l- İlmiyye, 2012.
- Kandahlevî. Muhammed Yusuf, Hayatu’s-Sahabe. thk. Beşşar Âvvad, 5 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1999.
- Kara, Şinasi. Uluslararası Politika. İstanbul: Met/Er Matbaası, 1989.
- Kelâî’, Ebu’r- Rabî, Süleyman b. el-Kelaî el-Endülüsî. el-İktifâ bima tazammenehu min meğazî Resûlillah ve’s-delâsetü’l-hulafa. Thk. Muhammed Kemaluddin Îzzuddin Ali. 4 cilt. Beyrut: Alemü’l-Kûtub, 1997.
- Kettânî, Muhammed Abdu’l-Hay. Hz. Peygamber’in (sav) yönetimi, et-Teratibu’l-idariyye. Çev: Ahmet Özel. İstanbul: İz Yayıncılık, 2003.
- Kettânî, Muhammed Abdu’l-Hay. Nizamu’l- Hukumeti’n-Nebeviyyeti (et-Teratibu’l-İdariyye) 2 cilt. Beyrut: Şirketu Dari’l-Erkam b. Erkam, 1952.
- Kocalar, Ali Osman, Demirkaya, Hilmi. “Coğrafya Öğrenmek Niçin Önemlidir? Lise Öğrencilerinin Algıları”. Doğu Coğrafya Dergisi, Erzurum, 19/32: (2014): 123-144.
- Mustafa, İbrahim, Abdulkadir, Hamid, Zeyyad, Ahmed Hasan, Neccar, Muhammed Ali. el-Mu’cemu’l-vasit. 2 cilt. Kahire: Daru’d-De’va, 1972.
- Müslim, Ebu’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccac el-Kuşeyrî en-Neysaburî. Sahih-u Müslim. Thk. Muhammed Fuat Abdulbakî. Beyrut: Daru’l-Kitabi’l-İlmiyye, 1991.
- Paul R. Vıottı, Mark V. Kauppı. Uluslararası ilişkiler ve dünya siyaseti. Çev: Ayşe Ozbay Erozan. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2017.
- Rağıb el-Isfahanî, Ebu’l-Kasım Hiseyin b. Muhammed. el-Müfredat fi ğarîbi’l-Kur’an. Thk. Muhammed Halil. Beyrut: Daru’l-Ma’rife, 2010.
- Reece, Barry L., Reece, Monnıque. Etkili insan ilişkileri, bireylerarası ve örgütsel uygulamalar. Çev: Burcu Ural. Gençlik ve Spor Bakanlığı. Ankara: Elma Teknik Basım Matbaacılık, 2018.
- Süheylî, Ebu’l- Kasım Abdu’r-Rahman b. Abdullah b. Ahhmed b Ebi’l-Hasan es-Süheyli. Ravzu’l-unf fi tefsiri’s-sireti’n- Nebeviyyeti li İbn Hişâm. Thk. Abdullah el-Minşavî. 4 cilt. Kahire: Daru’l- Hadis, 2008.
- Şetâ, Ahmed Abdulvenîs. el-Usulu’l-âmme li’l-alakati’d-düveliyye fi’l-islam vakte’s-silm. Kahire: Ma’hedü’l-Alemi li’l-Fikri’l-İslamî, 1996.
- Şîrazî, Seyyid Muhammed Hüseyn. Fıkhu’l-Âvleme. Beyrut: Müessesetu’l- Mücteba, 2002.
- Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir. Tarihu’t-Taberî tarihu’r-rusul ve’l-müluk. Thk. Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahim. 11 cilt. Kahire: Daru’l-Mearif, 1968.
- Taştûşî, Hayıl Abdd’ül-Mevla. Mukaddimetü fi’l-alakatid’devliye. Yermük: Daru’l-Kindî, 2010.
- Teberânî, Süleyman b. Ahmet. Mu’cemu’l-kebir. Thk. Abdu’l-Mecid es-Selefî. 25 cilt. Kahire: Mektebet-u İbn-i Teymiye, 1983.
- Tirmizî, Ebu İsa. Sünenü’t-Tirmizî. Thk. Ahmed Muhammed Şakir, Muhammed Fuad Abdulbakî. 5 cilt. Beyrut: Daru İhyai’t-Türasi’l-Ârabiyye, 1977.
- Topcuoglu, Ali Aslan, “Günümüz Uluslararası Hukuk İle Mukayeseli Hz. Peygamber Döneminde Diplomatik Dokunulmazlıklar”, Ekev Akademi Dergisi, Erzurum 12/37. 2008: 163-176.
- Vakidî, Ebu Abdullah Muhammed b. Ömer bi Vakidî. el-Meğazi. Thk. Marsden Cones. Beyrut: A’lemü’l-Kütüb, 2006.
- Ya’kûbî, Ahmed b. Ebi Ya’kub b. Ca’fer b. Vehb. Tarihu’l-Ya’kûbî. Thk. Abdu’l-Emir. 2 cilt. Beyrut: Daru kütübi’l-İlmiyye, 2010.
- Yaman, Ahmet. İslam Hukukunda Uluslararası İlişkiler. Ankara: Fecr Yay., 1998.
- Yusuf Has Hacip. Kutadgu Bilig. Haz. Yaşar Çağbayır. Ankara: TDV Yayınları, 2015.
- Zebidî, Muhammed b. Muhammed b. Abdu’r-Razzak el-Hüseynî. Tâcu’l-Ârus min cevahiri’l- kamus. Thk: Mecmua’. 40 cilt. Riyad: Daru’l- Hidaye, 2000.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Din Araştırmaları |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Temmuz 2019 |
| Gönderilme Tarihi | 29 Haziran 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Sayı: 2 |
- Makale Dosyaları
Hadith Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.