Marmara Coğrafya Dergisi

Öz

ÖZET

Sivas İli Ulaş ilçesinin Yeşildiyar (İtkıran) Köyü’nün 1.5 km güneybatısında, iki kapalı depresyon dikkati çeker. Kızılırmak Nehri Havzası ile Karasu (Fırat) Irmağı Havzası arasındaki su bölüm sahasında bulunan depresyonlar, kuzeydoğu-güneybatı yönünde dizilmişlerdir. Kuzeydoğuda bulunan Tepegöl I depresyonu 900 metre ağız çapına, 400 metre taban çapına ve yaklaşık 130 m derinliğe sahiptir. Tabanında Tepegöl adı verilen küçük bir göl yer almaktadır. Tabanın geri kalan kısmı alüvyonlarla kaplıdır. Güneybatıdaki Tepegöl II depresyonun deniz seviyesine göre taban seviyesi 1851m olup ağız kısmının çapı 450 metre, taban çapı ise 250 metredir. Dairevi bir şekle sahip olan bu depresyonun derinliği yaklaşık 85 metredir. Kuzeydoğuda yer alan depresyonun tabanından 60 metre daha yüksektedir. Bu depresyonlar, maar strüktürünün tipik özelliklerine sahiptirler. Maarları konsantrik olarak, dışa doğru eğimli şiddetli gaz basıncı ile oluşan patlamalarla saçılan piroklastiklerden oluşan halka kuşatır. Piroklastik malzemenin kalınlığı 30 metreden fazladır. Piroklastikler, erozyanal faaliyetler sonucunda kısmen tahrip edilmişlerdir. Katmanlı piroklastik depo içinde temeldeki ofiolitik formasyona ait kayaç parçaları gözlenmektedir. Maarlar büyük bir ihtimalle Plio-Kuaternerde oluşmuşlardır. Doğrultu atımlı sol yönlü fayın kontrolünde gelişmişlerdir. Tepegöl Gölü, deniz seviyesinden 1791 metre yüksekte, tipik bir maar gölüdür.

Anahtar Kelimeler: Tepegöl, maar, piroklastik, volkan, göl, Ulaş, Sivas

ABSTRACT

Ulaş district of the Sivas province is Yeşildiyar (İtkıran) of the village, 1, 5 km southwest of the village, there are two closed depressions. These depressions are aligned northeast-southwest direction which located in watershed between the Kızılırmak River Basin and Karasu (Fırat) River Basin. Tepegöl I is in the northeast depression, 900 m mouth diameter, bottom diameter 400 metres and has a depth of approximately 130 m. The lake called Tepegöl is located at the base of the depression. The rest of the base is covered with alluvial deposit. Floor level elevation of Tepegöl II is 1851 m and a base diameter of 450 metres and the diameter of the mouth portion 250 meters. The depth of this depression having a circular shape is about 85 meters. It is 60 meters higher than the bottom of the depression in the northeast. These depressions have typical features of maar structures. Pyroclastics are disseminated due to severe gas pressure and deposited as concentric layers with slopes toward outside. Pyroclastics has a thickness of more than 30 metres. Pyroclastic material was partially destroyed as a result of erosive activities. Ophiolitic formation of the base of the rock fragments is observed in layered pyroclastics. Maars have probably occurred in the Plio-Quaternary. Depressions are developed in control of the left lateral strike-slip fault. The Tepegöl Lake, 1791 meters high above sea level, is typically a maar lake.

Keywords: Tepegöl, maar, pyroclastic, volcano, lake, Ulaş, Sivas